Ο καρκίνος του μαστού είναι η πρώτη σε συχνότητα διάγνωσης κακοήθεια, καθώς και η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες παγκοσμίως. Το 2020 καταγράφηκαν 2,3 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου μαστού και 685.000 θάνατοι. Η θνητότητα αυτή θα μπορούσε να μειωθεί, αν η διάγνωση και θεραπεία της κακοήθειας μπορούσε να επιτευχθεί σε αρχόμενο στάδιο νόσου. Μεγάλη βοήθεια στην κατεύθυνση αυτή προσφέρει η χρήση της μαστογραφίας στα πλαίσια των προγραμμάτων ασυμπτωματικού ελέγχου του πληθυσμού. Η εξέταση αυτή έχει οδηγήσει σε έως και 30% μείωση της θνητότητας από τη νόσο. ψηλαφητές όσο και αψηλάφητες βλάβες του μαστού, στηριζόμενη σε απεικονιστικά κριτήρια. Μεταξύ άλλων, τέτοια είναι η εμφάνιση αποτιτανώσεων. Οι αποτιτανώσεις είναι εναποθέσεις ασβεστίου στον ιστό του μαστού. Πιθανές μικροαποτιτανώσεις στη μαστογραφία διαθέτουν ποικίλη μορφολογία και κατανομή.
Μικροαποτιτανώσεις στη Μαστογραφία: Τύποι αποτιτανώσεων
Με βάση τη μορφολογία και το μέγεθος όπου διαθέτουν οι αποτιτανώσεις των μαστών, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: τις μακροαποτιτανώσεις και τις μικροαποτιτανώσεις.
Τι είναι οι μακροαποτιτανώσεις;
Εμφανίζονται ως μεγάλες λευκές κηλίδες τυχαία διασκορπισμένες στους μαστούς. Διαθέτουν διάμετρο >0,5mm. Είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος αποτιτάνωσης και είναι συνήθως καλοήθεις. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση. Οι καλοήθεις αποτιτανώσεις μπορεί να είναι:
- Δερματικού τύπου (στρογγυλές με διαυγαστικό κέντρο)
- Αγγειακού τύπου με μορφολογία παράλληλων γραμμών τραμ (οφειλόμενες σε αθηρωματική νόσο ή σακχαρώδη διαβήτη)
- Δυστροφικού τύπου με ακανόνιστο σχήμα και ανάπτυξη σε ουλώδη ιστό ή μετατραυματικά κατόπιν επέμβασης, ακτινοβολίας ή φλεγμονής
- Εκκριτικού τύπου με κυλινδρικό σχήμα και εντοπιζόμενες σε περιοχές με πορεκτασία και περιπορική μαστίτιδα
- Λοβιακού τύπου κατά ομάδες στρογγυλές ή ελλειψοειδείς
- Αδρού τύπου με μορφολογία popcorn και συσχέτιση με περιοχές ινοαδενωμάτων
Τι είναι οι μικροαποτιτανώσεις;
Εμφανίζονται ως μικρές λευκές κηλίδες διαμέτρου <0,5 mm, σαν στίγματα ζάχαρης στην μαστογραφία. Οι κηλίδες μπορεί να είναι αδρά ετερογενείς ως προς την εμφάνισή τους, άμορφες, πλειόμορφες, ή γραμμοειδώς διακλαδιζόμενες. Η πιθανότητα κακοήθειας για κάθε μία μορφολογία είναι 13, 27, 50 και 78% αντίστοιχα. Η κατανομή των αποτιτανώσεων στο μαστό μπορεί να είναι διάχυτη, τμηματική (σε περιοχή πόρου που αφορά σε λόβιο ή τμήμα), τοπική (σε περιοχή >2 cc, αλλά όχι κατά μήκος πόρου), συρρέουσα ή γραμμοειδής. Οι μικροαποτιτανώσεις είναι επίσης συνήθως καλοήθεις, αλλά είναι πιο πιθανό να υποδηλώνουν κακοήθεια από ότι οι μακροαποτιτανώσεις. Σε μικρό ποσοστό ασθενών σχετίζονται με την ανάπτυξη πορογενούς καρκινώματος in situ (DCIS) και λιγότερο συχνά με παρουσία διηθητικού πορογενούς καρκίνου.
Σπανιότερα σχετίζονται με λοβιακού τύπου νεοπλασία (πλειόμορφο λοβιακό καρκίνωμα in situ -pLCIS).
Πώς διακρίνονται οι μικροαποτιτανώσεις που εντοπίζονται στη μαστογραφία;
Με βάση την σύστασή τους οι μικροαποτιτανώσεις διακρίνονται σε
- Τύπου Ι, αποτελούμενες από οξαλικό ασβέστιο
- Τύπου ΙΙ, αποτελούμενες από υδροξυαπατίτη (φωσφορικό ασβέστιο)
Τελευταία, έχουν ανιχνευθεί και αποτιτανώσεις αποτελούμενες από φωσφορικό μαγνήσιο.
Στο οπτικό μικροσκόπιο, ο τύπος Ι έχει κίτρινη απόχρωση και είναι μερικά διαφανής, ενώ ο τύπος ΙΙ είναι λευκού ή γκρίζου χρώματος και αδιαφανής. Ο τύπος Ι έχει εντοπιστεί μόνο σε μη διηθητικές παθήσεις του μαστού, οι οποίες εμφανίζουν αυξημένο κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Τέτοιες είναι η ινοκυστική εξαλλαγή ή το λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS). Ο τύπος ΙΙ έχει εντοπιστεί τόσο σε καλοήθεις, όσο και σε διηθητικές παθήσεις του μαστού.
Ιστορικά, οι μικροαποτιτανώσεις θεωρήθηκαν ως ένδειξη ιστικής εκφύλισης συχνά σχετιζόμενης με νέκρωση καρκινικών κυττάρων (παθητική διεργασία). Πράγματι, η παρουσία κρυστάλλων οξαλικού ασβεστίου (τύπος Ι) μπορεί να συσχετισθεί τόσο με εκφυλιστικές διεργασίες παθολογικών ιστών, όσο και με απορρύθμιση της ομοιόστασης του ενδοκυττάριου ασβεστίου. Όμως η δημιουργία τύπου ΙΙ αποτιτανώσεων θεωρείται μια σύνθετη διαδικασία ενεργής σύνθεσης και εξωκυττάριας έκκρισης κρυστάλλων φωσφορικού ασβεστίου ή μαγνησίου. Αυτή πραγματοποιείται από ειδικά τροποποιημένα καρκινικά κύτταρα του μαστού, τα οποία έχουν χάσει τον επιθηλιακό τους χαρακτήρα και έχουν αλλάξει σε κύτταρα που μοιάζουν με οστεοβλάστες. Τα κύτταρα αυτά απαντούν φυσιολογικά στα οστά! Όταν υπάρχουν στον μαστό, αυξάνουν την πιθανότητα οστικής μετάστασης.
Διάγνωση μικροαποτιτανώσεων
Δυστυχώς, η μαστογραφία δεν είναι σε θέση να διακρίνει τους δύο αυτούς τύπους. Η διάγνωσή τους θα πρέπει να γίνει με βιοψία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 30-50% των αψηλάφητων καρκινωμάτων στο μαστό καθώς και το 90% των DCIS είναι ορατά με βάση τις αποτιτανώσεις και μόνο. Η ιστολογική ταυτοποίηση μπορεί να γίνει είτε με στερεοτακτική βιοψία (mammotome), όπου λαμβάνονται δείγματα από την περιοχή των μικροαποτιτανώσεων υπό την καθοδήγηση του μαστογράφου, ή με χειρουργική βιοψία καθοδηγούμενη από συρμάτινο οδηγό. Αυτός τοποθετείται υπό μαστογραφική ή υπερηχογραφική καθοδήγηση. Στη συνέχεια αφαιρείται χειρουργικά όλο το τμήμα της βλάβης που έχει τις μικροαποτιτανώσεις.
Μικροαποτιτανώσεις στη Μαστογραφία: Βιοψία και Θεραπευτικό πλάνο
Ανάλογα με το αποτέλεσμα της βιοψίας, θα καθοριστεί και το θεραπευτικό πλάνο. Αν οι μικροαποτιτανώσεις αποδειχθούν καλοήθεις, η ασθενής παραμένει στον ετήσιο μαστογραφικό της έλεγχο. Στην περίπτωση που διαγνωστεί προκαρκινωματώδης αλλοίωση (DCIS), αν η ασθενής είχε υποβληθεί σε στερεοτακτική βιοψία (mammotome), τότε θα πρέπει να οδηγηθεί στο χειρουργείου προκειμένου να αφαιρεθεί όλη η περιοχή με τις μικροαποτιτανώσεις. Θα ακολουθήσουν και στις δύο περιπτώσεις συμπληρωματικές θεραπείες (ενδεχόμενη ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία με ταμοξιφαίνη) όταν και όπου χρειάζεται. Σε κάθε περίπτωση όμως, τα καλά νέα είναι ότι ακόμα και οι αποτιτανώσεις που δεν θα αποδειχθούν τόσο αθώες αλλά προκαρκινωματώδεις, αποτελούν μια απόλυτα ιάσιμη κατάσταση (DCIS). Ακόμα και μεγάλες χειρουργικές παρεμβάσεις ή ακτινοθεραπεία να χρειαστούν, η ασθενής πετυχαίνει την πλήρη ίαση.
Ο εξειδικευμένος Γυναικολόγος – Μαιευτήρας Δρ. Ηλίας Λυμπερόπουλος αποτελεί μέλος του ογκολογικού συμβουλίου μαστού του ΙΑΣΩ και Αναπληρωτής Διευθυντής της Α’ Χειρουργικής Κλινικής Μαστού, καθώς και συνεργάτης ιατρός στα μαιευτήρια Λητώ, Ιασώ και Ρέα. Μέχρι σήμερα, ανήκει στην Ελληνική Εταιρεία Παθολογίας Τραχήλου, Κολποσκόπησης & Εφαρμογών Laser και στην Ελληνική Γυναικολογική Εταιρεία Παθήσεων Μαστού. Για οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τις μικροαποτιτανώσεις στη μαστογραφία, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του.
